پهلوانان پنهان صنعت پتروشیمی قسمت اول مجتمع پتروشیمی فجر قلعه ای عظیم که طلسم دروازه اش کلامِ کوچکِ دوستی است ... (1) نمی توان از صنعت پویای پتروشیمی در منطقه ی جنوب گفت و نشانی از فجر نگرفت ، مجتمعی که وظیفه ی توزیع انرژی را در منطقه ی ویژه اقتصادی پتروشیمی به عهده گرفته است . با گذری کوتاه به تاریخچه ی مجتمع پتروشیمی فجر و بررسی روند راه اندازی و شکل گیری این مجتمع، می توان به سادگی ضرورتِ وجودِ این قلعه ی عظیم را برای زنده نگاه داشتن صنعت در منطقه حس کرد ، قلعه ای که با تلاش صنعتگران ایرانی بر پا شد تا نگاهبانِ دژ بزرگِ صنعت پتروشیمی در منطقه باشد . مجتمع فجر، در سال 1377 با هدف کاهش حجم سرمایه گذاری و استفاده بهینه از امکانات زیر بنایی، با مصوبه هیئت دولت احداث شد . زنان و مردان بسیاری در این پروژه ملی و حساس مشارکت کردند که به سادگی می توان از آنان به عنوان پهلوانان پنهان صنعت پتروشیمی یاد کرد، پهلوانان بی نام و نشانی که در جای جای صنعت حضور دارند و ردِ سرانگشتانشان را می توان بر متر به مترِ آن تاسیسات دید . فاز نخست مجتمع فجر در سال 1382 در مدار قرار گرفت و وظیفه ی انتقال انرژی به واحدهای مستقر در منطقه را رسما آغاز کرد . خوراک این مجتمع آب از رودخانه کارون و هوای برای واحدهای تفکیک هواست و سوخت مورد نیاز این شرکت نیز از خط سراسری گاز تامین می شود . این مجتمع با سرمایه گذاری بالغ بر 990 میلیون دلار برای مجتمع اصلی و 6208 میلیارد ریال طرح توسعه فاز 2 ، انرژی مورد نیاز مجتمع ها و شرکت های زیر را تامین می کند : در سایت یک: سازمان منطقه ویژه اقتصادی و شرکت های پایین دستی صنایع پتروشیمی، کارخانه ها و انبار های منطقه در سایت دو: شرکت های پتروشیمی کارون، مارون و شرکت های تازه تاسیس پتروشیمی در سایت سه: شرکت های پتروشیمی رجال، غدیر، اروند و فن آوران در سایت چهار: شرکت های پتروشیمی خوزستان، تندگویان، بوعلی سینا و امیر کبیر و در سایت پنج : مخازن و پایانه صادراتی منطقه ویژه اقتصادی، پتروشیمی بندر امام خمینی و پتروشیمی رازی . مجتمع پتروشیمی فجر با مساحتی حدود 70 هکتار، 30 هکتار در فاز یک و 40 هکتار در طرح توسعه ( فاز 2 )، با چیزی حدود 1000 نفر نیروی انسانی اداره می شود . واحد های فعال در مجتمع پتروشیمی فجر، هر کدام به تفکیک وظیفه ی تولید و انتقال انرژی را به منطقه به عهده گرفته اند و در بخش های :تصفیه آب و تولید آب اسموز معکوس، آب DM ( دمیرالیزه )، آب خوراک بویلرها، آب آشامیدنی و آب کندانس برگشتی، در بخش تفکیک هوا، نیروگاه برق و تصفیه پساب انجام وظیفه می کنند . در حال حاضر آنچه که حضور مجتمع پتروشیمی فجر را حساس، ضروری و در واقع استراتژیک می کند، همین تمرکز انرژی و انتقال آن به سایر شرکت های پتروشیمی است، چنان که اگر این مجتمع عظیم تنها یک دقیقه از حرکت باز ایستد، میلیاردها دلار زیان به اقتصاد کشور وارد می شود، و با این تصور و یادآوری است که می توان به ضرورت و جایگاه این مجتمع 70 هکتاری پی برد . پهلوان بودن، قد و قیافه ی بزرگ نمی خواهد، اندیشه می خواهد و اراده و حسِ همدلی برای ساختن و حفظِ داشته ها می خواهد، پهلوان بودن، حسِ دوست داشتن می خواهد می خواهد و بس . قسمت دوم: طرح توسعه فجر، چهل هکتار اراده ی ایرانی وقتی از پهلوان حرف می زنیم آدمهایی را تصور می کنیم با شانه هایی ستبر، بازوهای قطور، ابروهایی در هم و احیانا با قدی بلند و چهارشانه ... اما گاهی پهلوانی با این نشانه ها معنا نمی شود، پهلوان می تواند قدی کوتاه داشته باشد، با شانه های کوچک و نحیف، ابروهایی آرام و مهربان ... انگار این روزها پهلوانی به زورِ بازو و شانه هایی ستبر نیست، این روزها مردانی شاید کوچک اندام و نحیف، و پنهان در میان آهن و پولاد، پهلوانی را معنایی دیگر کرده اند . بعضی وقت ها انسان تنها نگاه می کند و می بیند، فقط نگاه می کند، بی آنکه بیندیشد که این بنا، این عمارت، چه مراحلی را طی کرده تا به این شکوه و زیبایی رسیده است، یعنی که ما گاه تنها عمارتِ بنا شده را می بینیم، و ریزترترین فعالیت ها، خستگی ها، خونِ دل خوردن ها و تلاشِ ده ها انسانی که باعثِ شکوهِ این بنا شده است از چشممان پنهان می ماند. گاه فراموش می کنیم برای هر متر از این عمارتِ زیبا ممکن است ده ها نفر عرق ریزان کار کرده باشند، و دقایقِ پنهانِ این عمارت را هیچگاه به تصویر نمی کشیم . این نوع نگاه و تفکر می تواند برای همه چیزی صادق باشد و صدق کند، هیچ عمارتی فی البداهه به وجود نمی آید، مگر با تلاش و کوشش و تدبیر ... با این دید، وقتی به طرح توسعه پتروشیمی فجر نگاه کنیم، نوعِ نگاهمان حتما فرق خواهد کرد . طرح توسعه فجر بدون شک مدتی دیگر به مجموعه ی عظیمِ صنعت پتروشیمی می پیوندد، اما فراموش نکنیم و از یاد نبریم که چه کسانی فجرِ 2 را ساختند و وارد مدارِ صنعت ایران کردند، تاسیساتی که قرار است پشت و پناه بخشی از صنعتِ ایران باشد . مدیرانِ جوان، مهندسان، کارگران، حتی او که برای تشنگیِ سازندگانِ این بخش از صنعت آب می آورد جُزوی از خاطره تاریخیِ این مجموعه خواهد شد، این را هیچگاه نباید از یاد برد و فراموش کرد . جنگ ها را همیشه سربازانِ گمنام به سرانجام می رسانند، اما این فرمانده ها هستند که مدال شجاعت و پیروزی می گیرند، پهلوانانِ پنهانِ صنعتِ بزرگِ پتروشیمی همان سربازانِ گمنامی هستند که نام و نشانشان لا به لای تاسیسات این صنعت همیشه می ماند ، حتی اگر ما هیچگاه نامشان را ندانیم و به یاد نیاوریم . پتروشیمی فجر 2 ( طرح توسعه فجر )قرار است آب برساند به تشنگیِ بخشی از صنعتِ ایران ... تولید برق، آب اسمز معکوس، آب بدون املاح، نیتروژن، آب خنک کننده، هوای سرویس، هوای ابزار دقیق، و تصفیه ی پسابِ دیگر مجتمع ها بخش هایی از کارکردِ این مجموعه خواهد بود . سال 1390 ، سالِ به بهره برداری رسیدن و شکوفایی این واحدِ اقتصادی است و فراموش نکنیم برای آنچه که در زیر می آید ده ها نفر عرق ریزان کار می کنند، آنچه در سال 1390 شکل می گیرد پشتوانه ای دارد که شاید هیچگاه، هیچگاه به دید نیاید، اما هست و در تاریخچه ی این مجتمع همیشه پنهان خواهد ماند ... *) محصولات تولیدی فجر 2 برق 640 MW بخار 740 Hr /Ton آب خوراک بویلر 80 Hr / m3 هوای سرویس 7000 Hr / Nm3 هوای ابزار دقیق 27000 Hr / Nm3 اکسیژن 12000 Hr / Nm3 نیتروژن 24000 Hr / Nm3 آب اسمزی 5460 Hr /M3 آب بدون املاح 1470 Hr /M3 آب آتش نشانی 6730 Hr/M3 آب سرویس 400 Hr /M3 تولید این محصولات می تواند کمک شایانی به توسعه منطقه ویژه و دیگر مجتمع های پتروشیمی محسوب شود و طبق برنامه ریزی های انجام شده، میزان و محل تامین خوراک این طرح به شرح زیر پیش بینی شده است : آب خام به مقدار 9800 متر مکعب در ساعت خواهد بود که از منطقه ویژه اقتصادی پتروشیمی تامین خواهد شد و گاز طبیعی به مقدار 000/350 نرمال متر مکعب خواهد بود که از شرکت ملی گاز ایران دریافت خواهد شد . برآورد هزینه ها برای ساخت و وارد سرویس کردن فجر 2 ، مبلغ 6208 میلیارد ریال پیش بینی شده است که این مبلغ شامل 424 میلیون دلار و 2302 میلیارد ریال خواهد بود . طرح توسعه پتروشیمی فجر، پهلوانانی پنهان دارد، پهلوانانی که شاید هیچگاه، هیچگاه نام و نشانی از آنها برده نشود، اما ردِ انگشت های توانای آنان برای همیشه در تاریخچه ی این مجتمع خواهد ماند، حتی اگر هیچگاه، هیچگاه نام و نشانی از آنها برده نشود .